Ερπητοϊοί – γνωστοί άγνωστοι.

Οι ιοί του έρπητα αποτελούν μια μεγάλη οικογένεια ιών με πολλά γένη και πάνω από 150 μέλη. Μολύνουν σχεδόν όλα τα ζωικά είδη. Πρόκειται για ιούς που φέρουν δίκλωνο DNA ως γενετικό υλικό.

Στον άνθρωπο έχουν ανιχνευθεί μέχρι σήμερα 8 ερπητοϊοί που φέρουν την επίσημο ονομασία Ανθρώπινος Ερπητοϊός 1-8 ή Human Herpes Virus 1-8 (HHV 1-8). Στην καθημερινή και την κλινική πράξη, όμως, χρησιμοποιούνται κοινόχρηστες ονομασίες και συντμήσεις.

Χαρακτηριστικό γνώρισμα όλων των ιών της ομάδας του έρπητα είναι ότι μετά την υποχώρησητης αρχικής λοίμωξης, δεν εγκαταλείπουν (ή εκριζώνονται) από τον οργανισμό του ανθρώπου, αλλά διατηρούνται σε λανθάνουσα κατάσταση , που αργότερα μπορεί να ενεργοποιηθεί και να προκαλέσει υποτροπιάζουσα πάθηση.

Απλός έρπης (HHV1 και HHV-2)

Αναφέρονται και ως HSV-1 και HSV-2 (Herpes simplex virus 1 και 2).

Μεταδίδονται από μολυσμένα σε ευαίσθητα άτομα με στενή επαφή που επιτρέπει την είσοδο του ιού δια των βλεννογόνων ή εκδορών του δέρματος. Η αρχική λοίμωξη μπορεί να μη γίνει αντιληπτή και η βαρύτητά της ποικίλλει. Τα στόμα και τα χείλη αποτελούν συνήθεις περιοχές λοίμωξης και μετάδοσης του HSV-1, ενώ ο HSV-2 μεταδίδεται κυρίως με τη σεξουαλική επαφή και ευθύνεται για τις περισσότερες εντοπίσεις στο κάτω ήμισυ του σώματος. HSV-1 είναι γνωστός ως επιχείλιος έρπης. Στο δέρμα ενός χείλους ο ασθενής μετά από αίσθημα πίεσης, θερμότητας ή κνησμού, που διαρκεί 12 περίπου ώρες, εμφανίζει ερυθρότητα και στη συνέχεια χαρακτηριστικό εξάνθημα. Ο κύκλος της νόσου, που είναι συνήθως ο ίδιος σε κάθε υποτροπή, διαρκεί 5-12 ημέρες μέχρι την ίαση. HSV-2 προκαλεί ανάλογα συμπτώματα στην περιοχή των γεννητικών οργάνων.

Ταυτόχρονα με την αρχική λοίμωξη, ο ιός εγκαθίσταται στον οργανισμό με αποτέλεσμα να υπάρχει πιθανότητα επανενεργοποίησης είτε σιωπηλά, είτε με συμπτώματα υποτροπιάζουσας λοίμωξης .

Κάτω από μία ποικιλία ερεθισμάτων, όπως σεξουαλική επαφή, έκθεση σε υπεριώδες φως, εμπύρετες νόσοι ή συναισθηματικό στρες μπορεί να επανεμφανιστεί, επιστρέφοντας στη θέση της αρχικής επαφής. Το εξάνθημα που προκαλείται από την λοίμωξη έχει μία ερυθρή βάση, γύρω από την οποία συναθροίζονται μικρές φλύκταινες.

Σε ανοσοκατεσταλμένους ασθενείς, ο ιός μπορεί να προκαλέσει ένα γενικευμένο εξάνθημα. Κάποιες λοιμώξεις με HSV μπορεί να περιλαμβάνουν τον εγκέφαλο και τις μήνιγγες· αυτές τυπικά προκαλούν πυρετούς, κεφαλαλγίες, διαταραγμένη διανοητική κατάσταση, σπασμούς ή κώμα, απαιτώντας παρεντερική θεραπεία με αντιιϊκά φάρμακα.

Ανεμοβλογιά (HHV-3)

Η ανεμοβλογιά και ο έρπης ζωστήρας οφείλονται στον ίδιο ερπητοϊό, γι’ αυτό και συχνά αυτός ο ιός αναφέρεται ως VZV (Varicella-Zoster Virus).

Η ανεμοβλογιά είναι μια εξαιρετικά μεταδοτική, αλλά ήπια, νόσος της παιδικής ηλικίας. Εκδηλώνεται με χαρακτηριστικό εξάνθημα. Στους ενήλικες η πορεία της νόσου είναι βαρύτερη, ενώ σοβαρές επιπλοκές μπορεί να προκαλέσει εάν μολύνει εγκύους (κίνδυνος . Ο έρπης ζωστήρα αποτελεί την κλινική εκδήλωση της υποτροπής της λοίμωξης με τον VZV και εμφανίζεται με δερματική βλάβη σε συγκεκριμένο, για κάθε ασθενή, σημείο.

Ιός Epstein-Barr (HHV-4)

Προκαλεί την λοιμώδη μονοπυρήνωση. Μεταδίδεται από άνθρωπο σε άνθρωπο με σάλιο (γι’ αυτό συχνά ονομάζεται “νόσος του φιλιού”) και χαρακτηρίζεται από εμφάνιση αμυγδαλίτιδας , τραχηλικής λεμφαδενοπάθειας και διαταραχές ηπατικής λειτουργίας. Ο ιός HHV-4 έχει συσχετισθεί με ανάπτυξη κακοηθειών (όπως ρινοφαρυγγικό καρκίνωμα, νόσος του Hodgkin, μερικά λεμφώματα).

 

Κυτταρομεγαλοϊός (HHV-5)

Πρόκειται για τον μεγαλύτερο από τους ανθρώπινους ερπητοϊούς. Ο κυτταρομεγαλοϊός (CMV) θεωρείται ένα παράσιτο του ανθρώπου που διαθέτει πολύ επιτυχή βιολογική προσαρμογή. Μεταδίδεται με τους ακόλουθους τρόπους: 1) ενδομητρίως στο έμβρυο, 2) περιγεννητικώς κατά τον τοκετό, 3) μεταγεννητικώς στο νεογνό, 4) με μετάγγιση αίματος ,5) με μεταμόσχευση οργάνων, 6) από μολυσμένες εκκρίσεις . Η πρωτογενής λοίμωξη στα υγιή άτομα είναι συνήθως ασυμπτωματική , αλλά ορισμένα άτομα αναπτύσσουν συμπτώματα τύπου μονοπυρήνωσης (πυρετό, πονόλαιμο, πρησμένους αδένες) σε πιο ήπια μορφή. Η λοίμωξη του εμβρύου, όμως, αποτελεί σημαντικό αίτιο νοητικής στέρησης.

 

Ανθρώπινοι ερπητοϊοί 6 και 7 (HHV-6 και HHV-7)

Οι ιοί HHV-6 (type A and B) και HHV-7 θεωρούνται ως αιτιολογικοί παράγοντες πυρετού της παιδικής ηλικίας, διάρκειας 3-4 ημερών, με εκδήλωση αιφνίδιου εξανθήματος στο πρόσωπο και στο σώμα που αναφέρεται και ως “ερυθρά” ή βρεφική ροδάνθη (roseola infantum). Ο HHV6-A ενοχοποιείται και στην ανάπτυξη σκλήρυνσης κατά πλάκας.

Ερπητοϊός σχετιζόμενος με το σάρκωμα Kaposi (HHV-8)

Όπως λέει και το όνομά του προκαλεί εμφάνιση σαρκώματος Kaposi σε ανοσοκατεσταλμένους ασθενείς (ηλικιωμένα άτομα, ασθενείς με AIDS). Τα υγιή άτομα μετά από μόλυνση δεν νοσούν.